Έλλη Παππά και Νίκος Μπελογιάννης στη δίκη τους.
Το καλοκαίρι του 2002, τα πρώτα μου δημοσιογραφικά βήματα με οδήγησαν στην είσοδο μιας συνηθισμένης πολυκατοικίας στου Ζωγράφου, με σκοπό να συναντηθώ με την Έλλη Παππά. Είχα αρκετό τρακ για τη συνάντηση με τη γυναίκα-θρύλο, αλλά όταν είδα στο κουδούνι κάτω από το δικό της όνομα το όνομα Νίκος Μπελογιάννης, μου κόπηκαν τα ήπατα. Αργότερα, αισθάνθηκα πολύ ανόητη όταν συνειδητοποίησα ότι Νίκος Μπελογιάννης λέγεται και ο γιος της.
Στην πόρτα του διαμερίσματος με υποδέχτηκε η ίδια, προσπαθώντας να συγκρατήσει ένα υπέροχο, δαιμονισμένο σκυλί Δαλματίας που χαλούσε τον κόσμο και που μου ρίχτηκε κανονικά. Η Έλλη Παππά ανησυχούσε υπερβολικά μήπως με ενοχλούσε το σκυλί κι εγώ ήμουν τόσο αποσβολωμένη που δεν κατάφερα να την καθησυχάσω. Μαζί της στο διαμέρισμα ήταν ο γιος της, που αποσύρθηκε για να μας αφήσει να μιλήσουμε. Θυμάμαι καθαρά τα ωραία ανατολίτικα χαλιά και τα πολλά βιβλία στο φωτεινό καθιστικό.
Η Έλλη Παππά είχε ήδη από το τηλέφωνο ανταποκριθεί καλόβολα στο αίτημά μου να συμμετάσχει στο αφιέρωμα που ετοίμαζα για κάποιο περιοδικό με το οποίο θα συνεργαζόμουν για πρώτη φορά. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας μου μιλούσε με μεγάλη ευγένεια και πολύ σεβασμό, όπως συχνά δεν κάνουν με τους νεότερους οι σπουδαίοι άνθρωποι - ακόμη και οι αριστεροί.
Η συνάντησή μας, παρότι σύντομη, με συγκλόνισε. Είδα μπροστά μου ζωντανό ένα κομμάτι της ιστορίας αυτού του τόπου, έναν σπάνιο άνθρωπο για τον οποίο ήδη γνώριζα από διαβάσματα και από αφηγήσεις ότι συνδύαζε τη συγκρότηση, τη βαθύτατη ευγένεια, την αγωνιστικότητα και τη δύναμη. Χθες, στην πολιτική κηδεία της, ο κόσμος έφερνε κόκκινα γαρίφαλα και κάποιος είπε ότι άνθρωποι σαν την Έλλη Παππά και τον Νίκο Μπελογιάννη είναι η μοναδική μας κληρονομιά.
Ο Πάμπλο Πικάσο είχε παραλληλίσει τον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του Δημήτρη Μπάτση, Ηλία Αργυριάδη και Νίκο Καλούμενο, που εκτελέστηκαν Κυριακή αξημέρωτα, με τους πολίτες της Μαδρίτης που εκτελούνται από μια απάνθρωπη εξουσία υπό το φως του φαναριού στον περίφημο πίνακα του 1814 του Γκόγια με τίτλο Η 3η Μαΐου 1808. Ο παραλληλισμός προέκυψε ανατριχιαστικά εύστοχος. Η Έλλη Παππά δεν εκτελέστηκε, όπως οι άλλοι τέσσερις, μόνο και μόνο επειδή είχε ένα παιδί, που μεγάλωνε δίπλα της μέσα στη φυλακή. Η ίδια είχε πει πολλές φορές ότι ήθελε να είχε πεθάνει κι εκείνη.
Το καλοκαίρι του 2002, τα πρώτα μου δημοσιογραφικά βήματα με οδήγησαν στην είσοδο μιας συνηθισμένης πολυκατοικίας στου Ζωγράφου, με σκοπό να συναντηθώ με την Έλλη Παππά. Είχα αρκετό τρακ για τη συνάντηση με τη γυναίκα-θρύλο, αλλά όταν είδα στο κουδούνι κάτω από το δικό της όνομα το όνομα Νίκος Μπελογιάννης, μου κόπηκαν τα ήπατα. Αργότερα, αισθάνθηκα πολύ ανόητη όταν συνειδητοποίησα ότι Νίκος Μπελογιάννης λέγεται και ο γιος της.
Στην πόρτα του διαμερίσματος με υποδέχτηκε η ίδια, προσπαθώντας να συγκρατήσει ένα υπέροχο, δαιμονισμένο σκυλί Δαλματίας που χαλούσε τον κόσμο και που μου ρίχτηκε κανονικά. Η Έλλη Παππά ανησυχούσε υπερβολικά μήπως με ενοχλούσε το σκυλί κι εγώ ήμουν τόσο αποσβολωμένη που δεν κατάφερα να την καθησυχάσω. Μαζί της στο διαμέρισμα ήταν ο γιος της, που αποσύρθηκε για να μας αφήσει να μιλήσουμε. Θυμάμαι καθαρά τα ωραία ανατολίτικα χαλιά και τα πολλά βιβλία στο φωτεινό καθιστικό.
Η Έλλη Παππά είχε ήδη από το τηλέφωνο ανταποκριθεί καλόβολα στο αίτημά μου να συμμετάσχει στο αφιέρωμα που ετοίμαζα για κάποιο περιοδικό με το οποίο θα συνεργαζόμουν για πρώτη φορά. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας μου μιλούσε με μεγάλη ευγένεια και πολύ σεβασμό, όπως συχνά δεν κάνουν με τους νεότερους οι σπουδαίοι άνθρωποι - ακόμη και οι αριστεροί.
Η συνάντησή μας, παρότι σύντομη, με συγκλόνισε. Είδα μπροστά μου ζωντανό ένα κομμάτι της ιστορίας αυτού του τόπου, έναν σπάνιο άνθρωπο για τον οποίο ήδη γνώριζα από διαβάσματα και από αφηγήσεις ότι συνδύαζε τη συγκρότηση, τη βαθύτατη ευγένεια, την αγωνιστικότητα και τη δύναμη. Χθες, στην πολιτική κηδεία της, ο κόσμος έφερνε κόκκινα γαρίφαλα και κάποιος είπε ότι άνθρωποι σαν την Έλλη Παππά και τον Νίκο Μπελογιάννη είναι η μοναδική μας κληρονομιά.
Ο Πάμπλο Πικάσο είχε παραλληλίσει τον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του Δημήτρη Μπάτση, Ηλία Αργυριάδη και Νίκο Καλούμενο, που εκτελέστηκαν Κυριακή αξημέρωτα, με τους πολίτες της Μαδρίτης που εκτελούνται από μια απάνθρωπη εξουσία υπό το φως του φαναριού στον περίφημο πίνακα του 1814 του Γκόγια με τίτλο Η 3η Μαΐου 1808. Ο παραλληλισμός προέκυψε ανατριχιαστικά εύστοχος. Η Έλλη Παππά δεν εκτελέστηκε, όπως οι άλλοι τέσσερις, μόνο και μόνο επειδή είχε ένα παιδί, που μεγάλωνε δίπλα της μέσα στη φυλακή. Η ίδια είχε πει πολλές φορές ότι ήθελε να είχε πεθάνει κι εκείνη.
Σε μια αληθινή τραγωδία Υπόθεση Μπελογιάννη, το πρωταγωνιστικό ζεύγος δεν θα έμοιαζε με υπερβατικές πρωταγωνιστικές μορφές του Αισχύλου, ούτε με αδύναμες και διάτρητες του Ευριπίδη. Νομίζω ότι θα ήταν περισσότερο σαν τους ήρωες του Σοφοκλή: ακατάβλητοι, με το μέτωπο ψηλά και αναλλοίωτη την αίσθηση του χρέους, και παράλληλα ανθρώπινοι, πολύ ανθρώπινοι. Και επιπλέον χαμογελαστοί. Αλλά γίνεται τραγωδία χωρίς κάθαρση;
Στις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου τα γαρίφαλα γεννιούνται από τα μάτια ενός βοσκού που του τα βγάζει η θεά Άρτεμη και στη χριστιανική παράδοση από τα δάκρυα της Παναγίας που ακολουθεί τον Χριστό στο μαρτυρικό δρόμο προς τον Γολγοθά. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που το γαρίφαλο έγινε σύμβολο του μαρτυρίου, της ανάστασης, της πίστης, της αρετής και της μητρότητας. Ως τέτοιο εμφανίζεται σε πορτρέτα και θρησκευτικά έργα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής. Στα τέλη του 19ου αιώνα, στο Παρίσι, γίνεται σύμβολο της εργατικής τάξης και των αγώνων της και έκτοτε χρησιμοποιείται από τους κομμουνιστές. Εμπνευσμένος από τη φωτογραφία που τραβήχτηκε στο δικαστήριο και δείχνει τον Μπελογιάννη με ένα φρέσκο γαρίφαλο στο χέρι και από παραδοσιακά πορτρέτα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής, ο Πάμπλο Πικάσο δημιούργησε, σε ένδειξη συμπαράστασης, το περίφημο σκίτσο Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο. Το εμβληματικό έργο βρισκόταν στην κατοχή της Έλλης Παππά.
